Havayolu şirketlerinin operasyonlarını sürdürebilmek, filo esnekliği sağlamak veya kapasite ihtiyaçlarını karşılamak için sıkça başvurduğu yöntemlerden biri uçak kiralama, yani
leasingdir. Bu kiralama işlemleri genellikle iki temel türde gerçekleşir:
Wet-Lease ve
Dry-Lease. Peki bu terimler ne anlama gelir? Hangi durumlarda tercih edilirler? Gelin detaylıca inceleyelim.
1. Wet-Lease Nedir?
Wet-Lease, bir hava aracının sadece uçağı değil,
mürettebatı (crew), bakım hizmetleri (maintenance) ve sigortasını (insurance) da içerecek şekilde kiralanması anlamına gelir. Bu üç hizmetin baş harfleriyle bu tip leasing'e genellikle
ACMI (Aircraft, Crew, Maintenance, Insurance) adı da verilir.
Özellikleri:
- Uçak, kiralayan şirketin uçuş kodlarıyla uçsa bile genellikle sahibi olan operatörün çağrı kodunu (callsign) kullanır.
- Kısa süreli ihtiyaçlar, yoğun sezonlar veya operasyonel eksiklikler için tercih edilir.
- Hızlı çözümler sunar ancak maliyeti dry-leasee kıyasla daha yüksektir.
Örnek:
Örneğin Türk Hava Yolları, hac dönemi gibi yüksek sezonlarda Suudi Arabistan’a ek seferler koymak istediğinde filosu yeterli değilse, bir başka havayolundan wet-lease yoluyla uçak kiralayabilir. Bu uçakta pilot, kabin ekibi ve bakım hizmetleri de kiralayan şirkete aittir.
2. Dry-Lease Nedir?
Dry-Lease, yalnızca uçağın kiralanması anlamına gelir. Bu modelde
mürettebat, bakım ve sigorta kiracı şirket tarafından sağlanır. Uçak, kiralayan firmanın tesciline geçirilir ve operasyonel tüm sorumluluk ona aittir.
Özellikleri:
- Genellikle uzun vadeli (2-10 yıl arası) leasing anlaşmalarıdır.
- Uçağın tüm operasyonel sorumluluğu kiralayan şirkete aittir.
- Kendi ekiplerini kullanan, operasyonel olarak hazır şirketler için daha uygun maliyetlidir.
Örnek:
Pegasus Havayolları, yeni uçak siparişleri teslim edilene kadar filosunu geçici olarak büyütmek istiyorsa, başka bir leasing şirketinden dry-lease ile uçak kiralayabilir. Bu durumda uçak Pegasus tesciline geçer ve kendi mürettebatı ile uçurulur.
3. Wet-Lease ve Dry-Lease Arasındaki Farklar
Özellik | Wet-Lease | Dry-Lease |
|---|
Kiralanan Hizmetler | Uçak + Mürettebat + Bakım + Sigorta | Sadece Uçak |
Uçak Tescili | Kiraya veren şirkette kalır | Kiracı şirkete geçer |
Kullanım Süresi | Kısa vadeli | Uzun vadeli |
Maliyet | Daha yüksek | Daha düşük |
Operasyonel Kontrol | Kiraya veren şirkette | Kiracı şirkette |
4. Hybrid-Lease Nedir?
Bazı durumlarda leasing anlaşmaları,
wet ve
dry arasında bir yerde olabilir. Örneğin sadece uçak + bakım hizmeti alınır, mürettebat kiracı şirkete aittir. Bu tür sözleşmelere "damp lease" ya da "hybrid lease" denir.
Sonuç
Wet-lease ve dry-lease uygulamaları, havayolu şirketlerinin esneklik kazanmasını sağlayan stratejik araçlardır. Her biri farklı operasyonel ihtiyaçlara göre avantaj ve dezavantajlar sunar. Havacılık sektöründe başarılı bir filo yönetimi için bu leasing türlerini doğru anlamak ve doğru zamanda uygulamak kritik öneme sahiptir.
